08.00
Registratie en koffie
Expositieruimte
08.30 - 09.45
PARALLEL I - Pijler Gynaecologie ‘Pijn'
Theaterzaal
Moderatoren: E.R. Nijhuis en B. van der Sluis
| 08.30 - 08.48 | Hoe motiveer ik een patiënte met chronisch buikpijn voor ‘het leren omgaan met pijn’? Langdurige buikpijnklachten bij vrouwen vallen onder de categorie somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK). Vanuit medisch en gynaecologisch perspectief is verder onderzoek of behandeling zinloos. De impact die langdurige pijnklachten op het dagelijks leven van de patiënte heeft, biedt een uitgelezen aanknopingspunt bij het motiveren te leren omgaan met pijn. Een dergelijke aanpak impliceert een lastige transitie van een dualistisch naar een biopsychosociaal model over chronische pijn. Ph.Th.M. Weijenborg, C.C. Tuijnman, A. Beekman LUMC, Leiden (afd. Gynaecologie, Polikliniek Psychosomatische Gynaecologie en Seksuologie) |
| 08.48 - 09.06 | Brandende pijn in de bekkenbodem! Is er pijn bij het zitten, die minder wordt bij staan of liggen, dan kan er sprake zijn van pudendusneuralgie. (Bekkenbodem)pijn is een probleem waar veel patiënten de gynaecoloog mee bezoeken, herkenning en behandeling hiervan is lastig. Ook in de medische literatuur is er nog niet heel veel over bekend. Vaak treedt pudendusproblematiek op als onderdeel van het chronisch bekkenpijn syndroom, ook wel CPPS (chronic pelvic pain syndrome) genoemd. Een complex probleem dat in veel gevallen een multidisciplinaire aanpak vraagt. In deze presentatie zal aan de hand van klinische ervaringen deze problematiek worden besproken. K.J. Schweitzer UMC, Utrecht/Bergman Clinics Vrouwenzorg |
| 09.06 - 09.24 | Pijn bij endometriose: naar behandeling op maat Pijn is naast subfertiliteit het belangrijkste symptoom bij endometriose en is geassocieerd met een ernstig verminderde kwaliteit van leven. Wij hebben onderzocht op welke manier vrouwen met endometriose met pijn omgaan en welke cognitieve en neurofysiologische aspecten hierbij een rol spelen. Doel van dit onderzoek is om een betere begeleiding te kunnen bieden bij het omgaan met pijn. A.W. Nap1, M.A.W. van Aken1,2, T. van Rijn3, J. Oosterbaan3, D.D.M. Braat4, A. Peeters2 1Rijnstate, Arnhem; 2Afdeling Anatomie, Radboud UMC, Nijmegen; 3Donders Instituut, Nijmegen; 4Radboud UMC, Nijmegen |
| 09.24 - 09.45 | Buikpijn bij kinderen en adolescenten: "wat is er anders?" In deze voordracht zal aandacht worden besteed aan de specifieke kenmerken van buikpijn bij meisjes. Wat zijn de overeenkomsten, maar vooral de verschillen met dezelfde klacht op volwassen leeftijd? Waar moet je vooral aan denken en hoe is de work-up. J.F. ter Haar ETZ, Tilburg |
08.30 - 09.45
PARALLEL II - Pijler FMG - Infecties in de zwangerschap en de eventuele mogelijkheden van vaccinatie in de zwangerschap
Springerzaal
Moderatoren: J.B. Derks en I.P.M. Gaugler-Senden
| 08.30 - 08.50 | Zikavirus en zwangerschap Sinds 2015 worden Midden- en Zuid-Amerika getroffen door een zika-epidemie. In de voordracht zal worden ingegaan op de epidemiologie, klinische presentatie en complicaties van infectie met zikavirus. Tevens zal worden gesproken over de diagnostiek naar zikavirus en de complexiteit ervan. A.A. van der Eijk, C.B. Reusken, M.P.G. Koopmans Erasmus MC, Rotterdam (Unit Klinische Virologie) |
| 08.55 - 09.15 | Kinkhoestvaccinatie in de zwangerschap; een vroege bescherming voor je baby? Kinkhoestvaccinatie aan zuigelingen volgens het Rijksvaccinatieprogramma vindt plaats op een leeftijd vanaf 6 weken. De Gezondheidsraad heeft eind 2015 een advies uitgebracht om zwangere vrouwen te vaccineren tegen kinkhoest, teneinde de jonge zuigeling te beschermen tegen kinkhoest in de periode voor vaccinatie. De minister heeft nog geen besluit genomen of zij het advies om zwangeren tegen kinkhoest te vaccineren overneemt en hoe dit vaccinatieadvies zou kunnen worden uitgevoerd. E. van Leeuwen AMC, Amsterdam |
| 09.20 - 09.40 | Influenzavaccinatie in de zwangerschap, waarom (niet)? De WHO adviseert alle zwangeren te vaccineren tegen influenza. Waarom? En waarom volgen we in Nederland dat advies niet op? Wat zijn de voor- en nadelen van vaccinatie? En is een influenza infectie nou wel zo erg? Op deze vragen krijgt u antwoord. W.J. Meijer Gelre Ziekenhuizen, Zutphen |
09.45 - 10.15
Koffiepauze
Expositieruimte
10.15 - 11.30
PLENAIR V - Talent in Onderzoek
Theaterzaal
Moderatoren: B. Prick en J.W.M. Aarts
| 10.15 - 10.27 | INleiding bij 41 weken zwangerschapsduur vs EXpectatief beleid tot 42 weken zwangerschapsduur in obstetrisch laagrisico vrouwen (INDEX-trial) De INDEX-trial liet geen significant verschil zien in slechte perinatale of maternale uitkomsten tussen inleiden bij 41 weken of expectatief beleid tot 42 weken zwangerschapsduur in obstetrisch laagrisico vrouwen. De resultaten van deze studie kunnen worden gebruikt om vrouwen te counselen in deze zwangerschapsperiode en samen tot een shared decision te komen. Bruinsma, A.1; Keulen, J.K.J.1; J.C. Kortekaas2; Dillen, J. van2; Oudijk, M.A.3; Bakker, J.J.H.1; Kaam, A.H. van1; Vandenbussche, F.P.2; Post, J.A. van der1; Mol, B.W.J.4; de Miranda, E.M.1 1AMC, Amsterdam; 2Radboud UMC, Nijmegen; 3AMC, Amsterdam/UMC, Utrecht; 4The Robinson Research Institute, School of Pediatrics and Reproductive Health and The South Australian Health and Medical Research Institute, University of Adelaide, Adelaide, Australië |
| 10.27 - 10.39 | Opportunistische bilaterale tubectomie lijkt een veilige mogelijkheid om de kans op ovariumcarcinoom te verlagen Door het groeiende inzicht in de oorsprong van het hooggradig sereus ovariumcarcinoom, dat waarschijnlijk ligt in het tuba-epitheel, kunnen preventieve behandelingen worden ontwikkeld, waarbij de ovaria kunnen blijven gespaard. De HYSTUB-studie richt zich op het beantwoorden van de volgende vraag: is opportunistische bilaterale tubectomie tijdens hysterectomie op benigne indicaties bij premenopauzale vrouwen een veilige mogelijkheid om de kans op het ontwikkelen van het sereus ovariumcarcinoom te reduceren? L.A.M. van Lieshout1; Pijlman, B.2; Vos, C.3; Groot, M.M. de3; Wijk, E. van3; Coppus, S.4; Harmsen, M.4; Vandenput, I.1; Piek, J.M.J.1 1 Catharina Ziekenhuis, Eindhoven; 2JBZ, ’s Hertogenbosch; 3ETZ, Tilburg; 4Radboud UMC, Nijmegen |
| 10.39 - 10.51 | Een langdurig verhoogd risico op HPV-gerelateerde carcinomen en premaligniteiten na een cervicale intra-epitheliale neoplasie graad 3: een cohortstudie met landelijke data Geschat wordt dat 5,2% van alle kankers wereldwijd wordt veroorzaakt door infecties met een hoog-risico humaan papillomavirus (HPV). Deze studie met Nederlandse landelijk dekkende data van totaal 178.036 vrouwen laat een verhoogd risico zien voor het ontwikkelen of aanwezig zijn van andere HPV-gerelateerde premaligniteiten en carcinomen na een CIN3. Verhoogde aandacht voor deze andere HPV-gerelateerde afwijkingen en de mogelijkheid van profylactische HPV-vaccinatie zou daarom moeten worden overwogen nadat een CIN3 is gediagnostiseerd. R.M.F. Ebisch; Rutten, D.W.E.; IntHout, J.; Melchers, W.J.G.; Massuger, L.F.A.G.; Bulten, J.; Bekkers, R.L.M.; Siebers, A.G. Radboud UMC, Nijmegen |
| 10.51 - 11.03 | Vvax001, een therapeutisch vaccin voor de behandeling van HPV16 geïnduceerde (pre)maligniteiten van de cervix; A first-in-human vaccine from bench to bedside De afgelopen jaren ontwikkelden wij een therapeutisch vaccin tegen HPV als behandeling voor al aanwezige (pre)maligniteit van de cervix, genaamd Vvax001. Vvax001 bestaat uit niet-replicerende partikels van Semliki Forest Virus (SFV), die coderen voor HPV16 E6 en E7 eiwitten. De preklinische data en de voorbereidingen op de fase I First-in-Human klinische studie zullen worden gepresenteerd. F.L. Komdeur1; Wall, M.S. van de2; Draghiciu, O.2; Boerma, A.2; Hoogeboom, B.N.2; Yigit, R.1; Nijman, H.W.1; Daemen, T.2 1UMC, Groningen; 2Afdeling Medische Microbiologie, UMC, Groningen |
| 11.03 - 11.15 | Prevotella verhoogt de hiv-1 vatbaarheid van vaginale afweercellen Deze translationele studie beschrijft voor het eerst in een ex vivo model met primair vaginaal weefsel dat Prevotella, en niet andere veel voorkomende anaerobe stammen, de vatbaarheid van vaginale afweercellen voor hiv-1 in hoge mate verhoogt. N.H. van Teijlingen1; Ribeiro, C.M.S.1; Sarrami-Forooshani, R.1; Leeuwen, E. van1; Borgdorff, H.2; Wijgert, J.H.H.M. van de3; Roovers, J.P.W.R.1; Post, J.A.M. van der1; Geijtenbeek, T.B.H.1 1AMC, Amsterdam; 2AIGHD; 3University of Liverpool |
| 11.15 - 11.27 | Lymfekliermetastasen bij klinisch laagstadium mucineus ovariumcarcinoom Het belang van lymfekliersampling bij klinisch laagstadium mucineus ovariumcarcinoom (MOC) is onbekend. Incidentie lymfekliermetastasen en relatie met tumorgraad (G) werd onderzocht in MOC. Pathologieverslagen en klinische data werden onderzocht van alle MOC, waarbij tussen 2002-2012 in Nederland lymfekliersampling werd uitgevoerd. Bij 2,1% G1 MOC, 0,9% G2 MOC en 13,6% G3 MOC waren lymfekliermetastasen. Het risico op lymfekliermetastase is laag bij klinisch laagstadium G1 en G2 MOC. Lymfekliersampling kan daarom in deze groep achterwege worden gelaten. J.O.A.M. van Baal1; Vijver, K.K. van de1; Coffelt, S.B.1; Driel, W.J, van1; Kenter, G.G.1; Buist, M.R.2; Lok, C.A.R.1 1AvL/NKI, Amsterdam; 2AMC, Amsterdam |
11.30 - 12.15
PLENAIR VI - Nieuws van eigen bodem - 'Maternale morbiditeit en sterfte'
Theaterzaal
Moderator: K.W.M. Bloemenkamp
| 11.30 - 11.45 | Maternale morbiditeitregistratie via de NethOSS, resultaten van de eerste drie jaar Per 1 september 2013 is er in samenwerking met de Auditcommissie Maternale Sterfte en Morbiditeit (AMSM) gestart met prospectieve registratie van maternale morbiditeit via het Netherlands Obstetric Surveillance System (NethOSS). Gedurende de eerste drie jaar zijn via dit netwerk alle gevallen van eclampsie, cardiac arrest en vruchtwaterembolie gemeld, die hebben geresulteerd in opzienbarende conclusies. T.P. Schaap, K.W.M. Bloemenkamp, J.J.M. van Roosmalen, J.J. Zwart, T.H. van de Akker UMC, Utrecht |
| 11.52 - 12.07 | Maternale sterfte in Nederland, nog dalend in 2013-2015? Elke drie jaar rapporteert de Auditcommissie Maternale Sterfte en Morbiditeit (AMSM) aan de leden van de NVOG over de maternale sterfte over die jaren. Welke kant gaat het op in de periode 2013-2015? Wordt de dalende trend voortgezet? J.M. Schutte namens de Auditcommissie Maternale Sterfte en Morbiditeit Isala Klinieken, Zwolle |
12.15 - 13.45
Lunchpauze
Expositieruimte
13.45 - 14.45
PLENAIR VII - Flitspresentaties
Theaterzaal
Moderatoren: B. Prick en J.W.M. Aarts
| 13.45 - 13.52 | Serum HE4 als toevoeging aan de RMI verbetert de inschatting op maligniteit voor patiënten met een ovariële massa De juiste inschatting van de kans op maligniteit van een ovariële massa is essentieel voor selectie van patiënten die moeten worden verwezen naar een oncologisch centrum. De specificiteit van de RMI is in de dagelijkse praktijk lager dan gerapporteerd in de literatuur. Door toevoeging van HE4 kan dit worden verbeterd. Verder onderzoek naar biomarkers en echomodellen is belangrijk om onnodige verwijzingen van patiënten met een benigne of borderline ovariële massa te voorkomen. R. van de Vrie1; Piek, J.2; Stiekema, A.3; Nijssen, D.2; Schoor, D.2; Korse, C.M.3; Buist, M.R.4; Lok, C.A.R.3 1AvL/AMC, Amsterdam; 2Catharina Ziekenhuis, Eindhoven; 3AvL, Amsterdam; 4AMC, Amsterdam |
| 13.52 - 13.59 | Vroege sondevoeding voor het optimaliseren van de behandeling van Hyperemesis Gravidarum (MOTHER-trial; Maternal and Offspring outcomes after Treatment of HyperEmesis by Refeeding): een gerandomiseerd open label multicenter trial Hyperemesis gravidarum kan mogelijk nadelige effecten hebben op de gezondheid van moeder en kind. In de multicenter MOTHER RCT werd onderzocht of vrouwen met hyperemesis gravidarum baat hebben bij het vroeg starten van sondevoeding naast de standaard behandeling van intraveneuze rehydratie en antiemetica volgens lokaal protocol, en of dit effect had op neonatale uitkomstmaten. Grooten, I.J.1; M.H. Koot1; Post, J.A.M. van der 1; Ris-Stalpers, C.1; Naaktgeboren, C.1; Mol, B.W.2; Roseboom, T.J.1; Painter, R.C.1 1AMC, Amsterdam; 2The Robinson Research Institute, School of Pediatrics and Reproductive Health and The South Australian Health and Medical Research Institute, University of Adelaide, Adelaide, Australië; 3The MOTHER-study group |
| 13.59 - 14.06 | Externe validatie en klinische bruikbaarheid van 1e trimester predictiemodellen voor het risico op pre-eclampsie Wereldwijd is er een aantal 1e trimester predictiemodellen ontwikkeld die de kans op het ontstaan van pre-eclampsie kunnen voorspellen. Wij valideerden tien gepubliceerde 1e trimester predictiemodellen, op basis van niet-invasieve variabelen, voor het risico op pre-eclampsie in een Nederlandse populatie. Daarnaast evalueerden we de klinische toepasbaarheid van de best presenterende modellen. L.J.E. Meertens1; Scheepers, H.C.J.2; Smits, L.J.M.1; Expect-onderzoeksgroep 1Universiteit Maastricht; 2MUMC+, Maastricht |
| 14.06 - 14.13 | De hersenen van foetussen met aangeboren hartafwijkingen vertonen normale groei en ontwikkeling Dit prospectief cohortonderzoek laat geen verschil zien in groei in echografisch gemeten hersenvolume en extracerebrale ruimte, tussen 81 foetus met aangeboren hartafwijkingen (AHA) en 75 normale foetus. De thans populaire hypothese van 'foetale schade' in AHA wordt door onze data niet gesteund. F.A.R. Jansen1; Zwet, E.W. van2; Everwijn, S.M.P.1; Teunissen, A.K.K.1; Rijlaarsdam, M.E.B.3; Lith, J.M.M. van1; Blom, N.A.3; Haak, M.C.1 1LUMC, Leiden; 2Medische statistiek, LUMC, Leiden; 3Pediatrische cardiologie, LUMC, Leiden |
| 14.13 - 14.20 | De prognostische en predictieve waarde van de nieuwe FIGO-stadiëring voor stadium-IV ovariumcarcinoom In 2014 is een nieuwe FIGO-stadiëring voor ovariumcarcinoom verschenen. Eén van de belangrijke aanpassingen is de onderverdeling van stadium-IV in twee subgroepen, IVA en IVB. In deze studie onderzochten we de prognostische en predictieve waarde van deze nieuwe indeling. Verder gingen we na of stadium-IVA/IVB behulpzaam kan zijn in de besluitvorming omtrent de keuze voor primair chirurgie of neoadjuvante chemotherapie. P. Tajik1; Vrie, R. van de1; Zafarmand, M.H.1; Coens, C.2; Buist, M.R.1; Vergote, I.3; Bossuyt, P.M.1; Kenter, G.G.1 1AMC/UvA, Amsterdam; 2European Organisation for Research and Treatment of Cancer Headquarters, Brussel, België; 3Leuven Cancer Institute, KU Leuven, Leuven, België |
| 14.20 - 14.27 | Twee derde van de Nederlandse zwangeren heeft een inadequate calciuminname Twee derde van de Nederlandse zwangeren heeft een inadequate calciuminname. De veelgebruikte zwangerschapsmultivitaminen bevatten voor het merendeel onvoldoende Calcium om het tekort aan te vullen. Het adviseren van extra calciumsuppletie aan zwangere vrouwen kan leiden tot een aanzienlijke afname in de incidentie van pre-eclampsie en gerelateerde gezondheidskosten. J.P.M.M. Willemse1; Meertens, L.J.E.1; Scheepers, H.C.J.2; Achten, N.M.J.1; Dagnelie, P.C.1; Van Dongen, M.C.J.M.1; Smits, L.J.M.1 1Universiteit Maastricht; 2MUMC+, Maastricht |
| 14.27 - 14.34 | Histologisch onderzoek van tubae van vrouwen met klachten na Essure®-sterilisatie Essure® is een minimaal invasieve sterilisatiemethode voor vrouwen waarbij hysteroscopisch een device in beide tubae wordt ingebracht. Een toenemend aantal vrouwen rapporteert klachten na sterilisatie met deze methode en vraagt om verwijdering van de devices. Tot op heden is het mechanisme achter deze klachten onbekend. In deze caseseries worden resultaten van histologisch onderzoek van de verwijderde tubae van vrouwen met klachten na Essure®-sterilisatie gepresenteerd. Maassen, L.W.1; Bongers, M.Y.2; Goldschmeding, R.1; Veersema, S1. 1UMC, Utrecht; 2Máxima Medisch Centrum, Veldhoven |
| 14.34 - 14.41 | Een afwachtend beleid bij foetale groeirestrictie à terme kan leiden tot een ander DNA-methylatiepatroon van genen betrokken bij de neurologische ontwikkeling Heden ten dage is het beleid rondom foetale groeirestrictie à terme niet universeel en kan variëren van een expectatief beleid tot het actief inleiden van de bevalling. Biomoleculaire markers, zoals DNA-methylatie, zouden in de toekomst kunnen helpen bij het behandelen van kinderen met foetale groeirestrictie à terme door rekening te houden met foetale programmeringseffecten die nadelige gevolgen kunnen hebben op de lange termijn. Leeuwerke, M.; Schoots, M.H.; Scherjon, S.A.; Prins, J.R.; Verkaik-Schakel, R.N.; Gordijn, S.J.; Plösch, T.; Eijsink, J.J.H. UMC, Groningen |
14.45 - 15.30
PLENAIR VIII - Reinier de Graaf Lezing
Theaterzaal
Moderator: W. Hofhuis
| 14.45 - 15.30 | Ziel in de Zorg De technologisering van zorg zet door de komende tijd. Artificiële Intelligentie speelt daarbij een rol, en het gebruik van gezondheidszorg-apps wordt heel gewoon de komende jaren. Chips, geïmplanteerd in het lichaam, kunnen hoge bloeddruk omlaag brengen of slaapapneu beheersbaar maken. Er komen meerdere verzekeringssoorten aan, passend bij verschillende leefstijlen. Waardig leven en sterven wordt de norm. Digitalisering zorgt er voor dat patiënten beter geïnformeerd zijn en veeleisender worden. De autoriteit van de dokter moet voortdurend bewezen worden en transparantie is daarbij de norm. Aangezien zorg voor de mensen een belangrijk issue is, zullen zij ook in de zorgsector een revolutie afdwingen, zo waarschuwen ook zorgvernieuwers. Bottom-up-bewegingen van patiënten zullen de autonomie van de patiënt echt gaan realiseren. Maar hoe betrouwbaar zijn de vele medische websites die patiënten raadplegen voor ze naar de dokter gaan, of die ze als second opinion gebruiken gedurende een behandeltraject? Er komt een vervaging aan tussen reguliere en alternatieve zorg, mede afgedwongen door de nippies (=nieuwe hippies). Food&Health wordt een vanzelfsprekende combinatie: als we anders gaan eten, voorkomen we veel ziekten. Nu al kan diabetes 2 door een andere leefstijl worden teruggedrongen. Dat gebeurt straks op een nog grotere schaal. Nu betalen we nog de dokter om ons beter te maken, straks betalen we de boer opdat die ons gezond houdt. Hoe verandert de praktijk van zowel huisarts als specialist? Hoe veranderen zorginstellingen? Zorgverzekeringen? Hebben we nog wel van die grote ziekenhuizen nodig? Welke plaats hebben medicijnen in de zorgsector van straks en wat gebeurt er allemaal in de farma? Daarover gaat deze inspirerende Bakas-lezing. Adjiedj Bakas Trendwatcher, Amsterdam |
15.30 - 16.00
Prijsuitreiking en borrel
Theaterfoyer